پسین اوز ماهنامه پسین اوز
*احمد خضری: در ۲۶ فروردین ۱۴۰۲ چهار روستا از روستاهای متروک شهرستان اوز در پایگاه خبری و نشریه پسین اوز درج شد. آن چهار روستا عبارت بودند از: ۱- پهروز (په راز) در حوالی روستای کهنه کنونی. ۲- خوشاب که در بخش مرکزی و باز هم در حوالی روستای کهنه وجود داشته است. ۳- کهنه قدیم که در دامنه کوه قرار داشته و اکنون متروک است. ۴- مربوط که در سه راهی شرفویه – لار و اوز قرار داشته است. این چهار روستا در بخش مرکزی شهرستان اوز قرار داشته اند. انتشار این مطلب در آن زمان با استقبال زیاد مخاطبان مواجه شد و آنان با پیام های متعدد، روستاهای آن سوی شرق و غرب اوز هم معرفی و خواستار معرفی آنها شدند. از جمله این روستاهای قدیمی می توان به برزگو اشاره کرد.
برزگو
این محل که در زبان عامیانه مردم به « برزگو»Barezgo معروف است و در کتب و اسناد تاریخی متعدد به نام های مختلف از جمله (برزجان) Barezgan (1) ، برزگو (۲) ، بارزگان (۳) بارزجان (۴) و یا بارزگون (بارزگان)(۵) آمده است.
در ۲۰ کیلومتری غرب شهر اوز واقع شده که دارای کشاورزی فراوان است. از قرائن و شواهد چنین بر می آید که برزگو در گذشته روستائی آباد و پرجمعیت بوده به طوری که دارای مسجد جامع بوده و حتی منبر قدیمی مسجد جامع قدیمی اوز متعلق به مسجد برزگو بوده است و این نشان دهنده آن است که برزگو دارای جمعیت قابل توجه بوده است. «منبر مذکور بنا به تائید جناب شیخ محمد فقیهی در اصل متعلق به مسجد جامع قریه مخروبه برازجان و عمل یکی از بستگان خاندان فقیهی بوده که پس از متروک شدن برازجان به محل فعلی منتقل و از جمله اموال مسجد جامع اوز شده است.» بررسی آثار تاریخی و هنری اوز تالیف حمیرا کمال صفحه ۶۹
در این مکان مردم به کشاورزی و دامداری مشغول بوده اند و هم اکنون نیز در آن محل امامزاده ای وجود دارد که مردم به آن پیر برزگو می گویند.
مرحوم حاج ملامحمد هادی کرامتی در صفحه ۴۹ کتاب تاریخ دلگشای اوز می نویسد:«…. قریه برزجان که دارای مسجد جامع و غیره بوده و اکنون خراب و خیلی قدیمی و اهالی آن فراری و قلیلی در اوز ساکن اند و املاک و اراضی آنجا منتقل به اهالی اوز گردیده و پائین تر از (برزجان) قریه ای به نام «کهن خلیل» که آثاری ندارد مگر یک رشته قنات فاریابی که تعلق با مراء اوز دارد و دائر نیست.»
با این اوصاف و این اسناد و مدارک معتبر «برزگو» یا به تعبیر وزارت کشور بارزگان در گذشته یک قریه آباد و پرجمعیت بوده که دارای مسجد جامع و منبر محکم و بزرگ بوده است.
«قدیمی ترین تاریخ مکتوب موجود در مسجد جامع برزگو به سال ۱۱۹۴ ه.ق (مقارن با اواخر دوران افشاریه و اوایل دوران قاجاریه) باز می گردد، که بر سردرب منبر چوبی ساخته شده این مسجد حک گشته است».(۶)
در زمان حکومت افشاریه که افغان ها از ایران بیرون رانده شدند ملامحمد کبیر کلانتر اوز، اهالی قریه برزگو را به اوز کوچانیده تا بتواند در برابر حمله طهماسب قلی خان جلایر مقاومت بهتری کند. اما با درایت ملامحمد کبیر این موضوع ختم به خیر شد و اوز و منطقه تابعه از حمله فوق مصون و مردم با حکومت افشاریه بیعت کردند. اما وجود منبر بزرگ چوبی ساخته شده در سال ۱۱۹۴ هجری قمری در روستای برزگو گویای حضور جمعیت بالا در آن روستا بوده است.
«در فقه امام شافعی (رض) برای اقامه نماز جمعه از چند نفر تا حداقل ۴۰ نفر بین علما بحث است».(۷)
بنابراین وجود آن منبر بزرگ برای تعداد ۵ نفر یا بیشتر یا کمتر نبوده است. مسلما تعداد مردان حاضر در مسجد برای اقامه نماز جمعه و بهره بردن از خطبه های نماز عدد ۴۰ نفر منطقی به نظر می رسد. براساس برآورد سطحی جمعیت آن روستا حدود ۱۵۰ نفر تخمین زده می شده است. البته تعدادی از ساکنان این قریه به اوز مهاجرت و ساکن شده و تعدادی هم از منطقه خارج می شوند. در این مورد مرحوم حاج محمدهادی کرامتی در صفحه ۴۹ تاریخ دلگشای اوز می نویسد: «… اهالی آن فراری و قلیلی در اوز ساکن اند» هم اکنون نیز این مکان دارای چاه آب، زمین کشاورزی بوده و عده ای حدود ۲۵ خانوار از اهالی در آن قریه ساکن به شغل کشاورزی و دامداری و غیره مشغولند. با توجه به این قدمت و هویت تاریخی برزگو در حقیقت در گذشته در محلی به نام برزگو (بارزجان یا بارزگان) مردمانی کوشا و فعال در آنجا زندگی داشته اند و بنابراین می طلبد که کدروستا بودن به این منطقه اختصاص یابد.
مردم شهرستان اوز نمی خواهند روستایی جدید شکل بگیرد. بلکه برزگو روستائی قدیمی بوده که باید کد آن برگردد و احیا شود. یعنی می خواهیم توسعه روستایی داشته باشیم و روستائیان ساکن در آنجا به امکاناتی که نیاز برای زندگی است دست یابند. آنان دارای شغل پایدار کشاورزی و دامداری بوده و وابسته به شهر نیستند. همه روستاها همواره نمادی از پویایی و کارآفرینی هستند. برزگو نیز دارای چنین ویژگی است. بنابراین مسئولان باید تلاش کنند تا هویت و تاریخ روستائی به برزگو باز گردد و جنبه تولید کنندگی آنان و راهبردی برای توسعه این روستا را بوجود آورند.
در مرحله اول بخشدار مرکزی و فرماندار شهرستان اوز، شناسائی ظرفیت های مختلف روستا را بررسی تا بتوان برای این روستای فراموش شده کد اخذ شود. وجود راه آسفالته، آب، برق، تلفن همراه و حتی عبور گاز از این منطقه باعث می شود که هیچ هزینه گزافی برای ایجاد روستا بر دولت تحمیل نشود و روستا بودن برزگو رسمی شود. ساکنان آن از امکانات اجتماعی و عمرانی و خدماتی برخوردار شوند.
توجه به روستای قدیمی و آباد برزگو و ضرورت کددار شدن این آبادی از جمله موضوعات حیاتی در راستای توسعه روستاها، کاهش مهاجرت به شهرها و ایجاد اشتغال و تولید در منطقه برزگو به منظور تولید، نیازمند توجه ویژه مسئولان بویژه فرماندار شهرستان است تا بتواند هویت گذشته خویش را باز یابد و در افزایش رونق گام بردارد.
در پایان از بخشدار مرکزی و فرماندار شهرستان تقاضا می شود اقدامات لازم برای کددار شدن و روستا شدن برزگو انجام شود.
(۱)-تاریخ دلگشای اوز تالیف محمدهادی کرامتی صفحه ۴۹ و ۵۷٫ (۲) -واژه نامه گویش مردم اوز تالیف نسرین انصاف پور و محمدرفیع ضیایی صفحه ۳-۸ – جلوه کهن اثر احمد خضری صفحه ۷۳ (۳) – گذری بر فرهنگ مردم اوز تالیف محمدنور خضری صفحه ۱۱ ( ۴ )-صفحه ۱۸ همان و بررسی آثار تاریخی و هنری اوز تالیف حمیرا کمال صفحه ۶۹ ( ۵ )-تصویب نامه هیات وزیران درباره ارتقاء بخش اوز به شهرستان. (۶) بررسی آثار تاریخی و هنری اوز اثر حمیرا کمال صفحه ۶۸ . (۷) گفتگو با حاج شیخ محمدزمان زمانی امام جمعه اوز در ۲۵ خرداد ۱۴۰۴
درود وتشکر بسیار مقاله مستند ودقیقی است از فرماندار می خواهیم که این مکان را به روستا تبدیل کند