پسین اوز ماهنامه پسین اوز
این بار تاریخ را همراه با مورخین ورق می زنیم و با آن در سطر سطر کتاب ها، اسناد و تصاویر برجا مانده از دوره های مختلف جست و جو می کنیم و در نظاره و تماشای آثار و بناهای باقی مانده از سده های گوناگون در جای جای این سرزمین کهن می رویم.
در ورق های آن، به اسامی انسان‌های بزرگی برمی‌خوریم که با تلاش و پشتکار و با کمترین امکانات، در بهترین مراکز عالی کشور، تحصیل کردند و مایه افتخار هستند. بنابراین آنچه به ذهن می‌رسد این است که فرهنگ ما سازه‌ای از فرهنگ‌های گوناگونی است که در گذر زمان در این سرزمین زندگی کرده‌اند. در نتیجه کسی که در این مرز و بوم زندگی کرده باشد خواهی نخواهی تحت تاثیر فرهنگ ایرانی قرار گرفته و ایرانی می‌شود.
او می گوید: هر کدام از این اسناد پروسه چندین ساله را روایت می کند و می توان تاریخ قرن نهم را با وقایع همراه با این مدارک و اسناد ورق زد و دوست دارم وقتی مردم به تماشای این اثر می نشینند در تصمیمات شان منفعت جمعی را در نظر بگیرند و تنها به منافع شخصی خود فکر نکنند.
یا به قول فردوسی:
زهر کشوری گرد کن مهتران
از اختر شناسان و افسون گران
سخن سربسر مهتران را بگوی
پژوهش کن و راستی باز جویی
عبدالعلی صلاحی، متولد سال ۱۳۴۸ است و مدرک کارشناسی ادبیات فارسی دارد. او عضویت در انجمن کتابخانه و همچنین تاسیس چند نهاد فرهنگی و علمی تاثیرگذار در گراش است و همچنین در گروه گرد‌آورندگان فرهنگ گراشی، بنیاد کهن‌پارسیان، خانه فرهنگ گراش و مسئول انجمن میراث فرهنگی شهرستان گراش است که این انجمن حدود ۷۰ تا ۸۰ عضو دارد که ۹ نفر از آنها عضو اصلی انجمن هستند. صلاحی و دوستانش از بدو تاسیس انجمن میراث فرهنگی یعنی در سال ۱۳۷۸ همه کارها از قبیل ثبت ۱۴ اثر تاریخی گراش و موزه را با کمک خیرین انجام داده اند.
وی می گوید: مدتی فعالیت انجمن ما بسیار کم شده بود و دلیل آن ایجاد انجمن جدیدی به نام ایکوموس (حفظ آثار و مفاخر کشوری) است که خوشبختانه نیروی آن همه جوان هستند و تا به الان همکاری های تنگاتنگی با هم داشته ایم. در سال ۷۹ بود که حدود ۲۰۰۰ اشیاء قدیمی جمع آوری کرده و نمایشگاهی ترتیب دادیم که خوشبختانه در این نمایشگاه حدود ۳۰۰۰ قطعه اهدایی داشتیم. که پارسال جوانان همت کرده و با استفاده از این اشیا موزه را راه اندازی کردند.
او کار فرهنگی اش را از سال ۷۲ در کنار کار تجاری خود در کانون تبلیغاتی موج سوم انجام می دهد اولین کتابش با نام جامعه شناسی گراش در سال ۹۵ به چاپ رسانده که این کتاب چکیده ای از این چند سال پژوهش است. ۱۲ کتاب دیگر آماده چاپ دارد که شامل: ۱- فرهنگ لغت بالغ بر ۱۲ هزار لغت به انضمام دستور زبان و ادبیات فارسی ۲- خوراک و پوشاک محلی ۳- آداب و رسوم ۴- کاته که حدود ۱۵۴ عنوان از شهرستان های لارستان، گراش و خنج جمع آوری شده که بیشتر آن از گراش است. این کتاب ۲ جلدی و به زبان فارسی و با فونوتیک انگلیسی به زبان محلی هم نوشته شده است. ۵- ضرب المثل ها و کنایات و اصطلاحات که حدود ۴ هزار اثر است. ۶- اشعار موسیقی حدود ۵۰۰ اثر در دوجلد شامل: عروسی، کار، عزاداری و اشعار های متفرقه مثل لالایی و …
*کتاب شناسی منطقه:
شامل کتاب هایی که نویسندگان منطقه ای دارد که بیشتر از ۳ هزار کتاب در آن معرفی شده و به ترتیب شهرستانی تنظیم و تقریبا ۱۳ شهرستان (۴ هرمزگان ۴ بوشهر و ۵ فارس) را در بر می گیرد. سعی شده کتاب هایی انتخاب که در این مناطق همزبان با زبان منطقه لارستان باشد. در این کتاب حدود ۳۶۰ جلد از آثار کتاب های خطی و کتاب هایی که چاپ نشده هم نوشته شده است. حتی کار آماری هم انجام داده و هر بخش را قسمت بندی کرده مثلا در شهر اوز حدود ۱۸۲ کتاب نوشته شده و موضوع بیشتر این کتابها در مورد ادبیات می باشد.
کتاب شناسی مطبوعات منطقه:
تقریبا ۱۹۵ عنوان نشریه در منطقه از دهه ۳۰ تا به امروز را در این کتاب ثبت کرده و هر نشریه در یک صفحه جداگانه معرفی شده است. اولین نشریه به نام آهنگ لارستان به سرپرستی محمدباقر تقی زادگان، دومین آن به نام قیام لارستان و سومین نشریه به نام روزنامه لارستان که هر سه از این مطبوعات در اوایل دهه ۳۰ چاپ و منتشر می شد و آخرین مطبوعات چاپ شده در دهه ۹۰ به نام پسین اوز است.
در بین تمام این نشریات: میلاد لارستان، عصراوز و صحبت نو از ماندگار ترین های نشریات در منطقه هستند. این کتاب حُسن دیگری که دارد این است به غیر از معرفی نشریه، کسانی از گراش، لار، اوز، لنگه، خمیر، خنج ، لامرد و …. که در قدیم کار مطبوعاتی انجام می دادند و یا نمایندگی فروش را به عهده داشتند در این کتاب معرفی شده اند و حتی نام کسانی که به غیر از مطبوعات محلی در مطبوعات کشوری هم وارد شدند و در واقع ملی کار می کردند را آورده مانند عبدالرحمن فرامرزی در سال ۱۳۰۶ و دکتر مصطفی مصباح زاده در سال ۱۳۲۱ در کیهان. و برادران فرامرزی به نام های عبدالرحمن، عبداله و احمد پیشگامان مطبوعات منطقه بوده اند.
در این کتاب، مطبوعات به ۵ فصل تقسیم بندی شده: ۱- نشریات دارای مجوز ۲- نشریات ضمیمه ها ۳- نشریات داخلی ۴- نشریات بدون مجوز ۵- خبرنامه.
یک فصل این کتاب به تاثیر روزنامه نگاران منطقه بر نشریات ملی که یکی از پیشکسوتان آن آقای الهامی از اوز که نشریه ای به نام الهام در دوره قاجاریه منتشر می کرد، نشریه دیگر به نام چِلِنگَر در اوایل انقلاب در اوز چاپ می شد که یک نشریه کشوری بود. هنوز سند رسمی از این دو نشریه دریافت نکرده و فقط بر اساس گفته ها آن را در این کتاب ثبت نموده است.
در قسمتی از این کتاب به معرفی افرادی پرداخته است که در نشریات مختلف در زمینه های مطلب، اشعار، کاریکاتور و … فعال بوده اند از قبیل: احمد حبیبی، محمدرفیع ضیایی، کرامت اله تقوی از جویم، پدرام، سردار نوروزی، راشد انصاری و …
در ادامه این کتاب نام افرادی مثل: حسین فریدونی مدیر مسئول نشریه صدف بندرعباس، ایرج اعتمادی مدیر مسئول نشریه قشم. رومینا، آرین و … که امروز روزنامه نگارند و در حد کشوری کار می کنند، دیده می شود.
کتاب شناسی اسناد منطقه:
در این کتاب بالغ بر ۳ هزار سند از قرن نهم تا به امروز جمع آوری شده و خوشبختانه اینها سندهای معتبری هستند که با مهر شاهان آن زمان و فقیرانی که حتی یک نخل یا یک خانه کوچک خود را وقف کرده اند، می باشد.
کتاب شناسی اسناد منطقه حدود ۲۶ موضوع را در بر می گیرد. از قبیل: اسناد سیاسی، احکام، اداری، بنا، صلح نامه، تقسیم نامه، وقف نامه، استشهاد نامه، مبایعه نامه، وصیت نامه و … که این اسناد به بخش های: اسناد دیوانی، اسناد شرعی، اسناد عرفی و اسناد دوگانه تقسیم می شوند. خوشبختانه اینها اسنادی بوده که در هیج جا ثبت نشده و هستند کسانی که در این مورد هیچ آگاهی ندارند. جالب اینجا بود که مُهرهای زنان دوره قاجار به اسم خودشان نبوده و در مُهرهایشان از اسم مستعار یک مرد استفاده می کردند. مثلا اگر اسمشان فاطمه نساء بود با نام شاه نصرالله خان مُهر داشتند. و یا در پای امضاهایشان می نوشتند حقیره نصراله خان بزرگ صبیه علی خان.
صلاحی می گوید: اوایلی که سندها به دستم رسیده بود خیلی تعجب می کردم که چرا نوشته اند حقیره نصراله خان چون حقیره شامل لقب زنان می شود تا اینکه بعدها متوجه قضیه شدم. حتی به غیر از مُهرهای اسم مُهرهای مدح پیامبران یا قرآنی هم داشتند.
سخترین قسمت پژوهش هایش را صحبت با زنان منطقه می داند. چون زنان این اجازه را به وی نمی دادند تا با آنها مصاحبه کند پس برای حل این مشکل از همسرش که تحصیلات مقطع ارشد آرشیو نسخه خطی و سازمان دهی می گذارند کمک می گرفت. و یکی دیگر از مشکلات ضبط کردن صدای زنان در عزاداری ها بود. چون در آن زمان امکاناتی نبود و باز هم برای این کار از همسرش استفاده می کرد.
صلاحی در کتاب هایش به واکاوی تاریخی و اجتماعی خلقیات منطقه پرداخته است و محل کار خود را نیز مانند کتاب هایش تقسیم بندی کرده به طوری که وقتی وارد آنجا می شوی قسمت هایی را می بینی که پروسه چندین ساله را روایت می کند.
که قسمتی را به نشریات منطقه همراه با ضمیمه هایشان، کتاب های نویسندگان محلی، عکس ها و اسناد قدیمی به چشم می خورد که این اسناد منحصر به فرد را در این چند سال جمع آوری کرده و در مجموعه خود جا داده است. وی در نظر دارد که به زودی تمام این مدارک را چاپ و در یک سایت معتبر به اشتراک بگذارد تا مردم تمام منطقه از این مدارک استفاده کنند. او اسناد و مدارک را با کمک آقایان: آئین افروز و مهدی جباری جمع آوری کرده است.
گزاشگران: حمیرا نامدار و مریم سمیعی