لزوم بازگشایی دالان باستانی پروده نوشته منوچهر عابدی راد

منوچهر عابدی راد:  امروز مسلم شده است که در درازنای تاریخ جاده های اصلی بر منطق خواسته ها و نیازهای بشری  و مهم تر برمبنای وضعیت ژئومورفولوژی و اوروگرافی جغرافیایی مناطق شکل گرفته است و دو فاکتور نزدیکی بین مبدا و مقصد و نیز آسانی و سهل الوصول بودن به لحاظ پستی بلندی و شیب ها و نشیب‌های طبیعی همیشه مورد توجه بوده است.

سرویس های طبیعی مانند منابع آب طبیعی و دسترسی به منابع غذایی بین راهی را نیز نبایستی نادیده گرفت چرا که در ایام دور امکانات حمل و نقل محدود به حیوانات باربر اعم از شتر و اسب و استر و الاغ بوده و کاروان های در حرکت ناچار از پذیرش کندی سرعت سیر بوده اند.

با توصیفات فوق و با همه محدودیت‌ها و قابلیت های فوق الاشعار، امروزه مسلم شده که انتخاب مسیر راه ها توسط پیشینیان یک انتخاب اصلح در مسیر یابی بوده، بطوری که در عصر تکنولوژی تقریبا همه جاده های جدید و بزرگراه ها و ریل‌گذاری راه آهن  منطبق با همان جاده های باستانی است.

این مطلب هوشمندی و توانمندی تخصصی و نگاه مهندسی دانشمندان متمدن ایرانشهر را در طول پنج‌هزار سال تمدن به نمایش می‌گذارد.

 توضیحات مقدماتی بالا برای این بود که توجه عزیزان ساکن در کهن بوم لارستان را بویژه اهالی شهر لار و شهر اوز به مهمترین و قدیمی‌ترین جاده ترانزیتی لار، اوز، کاریان، استخر  به سرزمین پارس شمالی  از یکسو و لار، اوز، خنج و سیراف در سرزمین های ساحلی جنوبی جلب نمایم.

این مسیر تاریخی تجارتی و زیارتی در عصر فعالیت دو آتشکده آذرفرنبغ و آتشکده محلچه (میلچه) بسیار مورد توجه بوده که هم مسیری اقتصادی و تجاری بوده و هم مسیری مقدس و زیارتی در سده های میانی قلعه با شکوه پروده اوز ( نام پروده همانا در زبان اشکانی و ساسانی به معنی حصارمستحکم و قلعه ناگشودنی بوده) نگاهبان اصلی امنیت این راه باستانی بوده است و این ماموریت را در سده های اخیر نیز به انجام رسانیده است.

حدود هزار و دویست سال قبل و با مهاجرت اقوام انصار و مهاجر اسلامی و بر مبنای یک سند تاریخی از کتاب  مستطاب بحر الانساب که به مهاجرت فرزندان ائمه به لارستان اشاره دارد، فرزندان امام علی نقی (ع) در حدود سالهای ٢۶٠ هجری قمری (١١٨٣سال پیش) به اوز لارستان مهاجرت و محتملا زاویه ای با هدف خدمت رسانی به کاروان های بین راهی جاده باستانی پروده در محل کاروانسرای  موسوم معلم کثیر شکل داده اند این مطلب را می توان در رابطه با همین ساختار در تنگ محمد جت که از بزرگان اقوام جت مستقر  در لارستان که متولی و ضابط شوارع بوده و هم اکنون تنگی در مسیر این جاده و کنار شهر گراش بنام تنگ محمد جت (که به اشتباه اینگونه تنگ مسجد می‌نامند ) در قرون چهارم و پنجم و  از طرفی نیز قریب هفتصد سال قبل (بنا بر گزارش کتاب وزین الضوُ اللامع سخاوی در معرفی این دانشمند) شیخ محمد اناغی لاری در حدود سال های ٧٣٠هجری قمری در بین راه لار به پروده اوز در محل اناغ همان زاویه و کاروانسرا را برای خدمت به ابن  السبیل احداث نموده است که هم اکنون آثار آن و نیز مقبره این دانشمند در اناغ موجود است.

غرض از تحریر این سطور اول معرفی جاده باستانی پروده اوز و نیز توجه به این مطلب است که اهالی دلسوز دو شهرستان لارستان و اوز مساعی خویش را برای احیا این جاده باستانی بکار گیرند که در رونق مبادلات اقتصادی و مراودات اجتماعی صفحات جنوب و بویژه چهار شهرستان لارستان، گراش، اوز، خنج نقش بسیار بایسته ای را ایفا خواهد نمود.