پسین اوز ماهنامه پسین اوز
* احمد خضری- احمد شاه قاجار در ۱۰ ربیع الثانی ۱۳۴۱ از سفر اروپا به شهر بوشهر وارد و ملا محمد امین کرامتی اوزی در ۱۲ ربیع الثانی همان سال به عنوان یکی از تجار جنوب خطابه‌ای در حضور پادشاه قاجار و سردار سپه و سایر وزرا در امیریه بوشهر قرائت که در آن زمان فوق العاده و مورد تحسین همگان قرار گرفت.
ملا محمد امین کرامتی بازرگان اهل اوز شاغل و ساکن در کویت، اهل قلم، کتاب، مطالعه و خبر بود. وی در سال ۱۳۰۱ شمسی باخبر شد که احمد شاه قاجار از سفر اروپا با کشتی به بندر بوشهر و سپس شیراز، اصفهان و تهران خواهد آمد. بنابراین پیش خود فکر کرد که با رفتن به بوشهر شاید بتواند شاه را ملاقات و آنچه در ذهن و فکر خود دارد بیان کند. خودش می‌نویسد: «همان روز چهارشنبه از بحرین به عزم کویت سوار شده از برای ملاقات قوام الملک و ادای خطابه در حضور اعلیحضرت شاه قصد نمودم که در بوشهر پیاده شوم…». تاریخ دلگشای اوز- تالیف محمد هادی کرامتی صفحه
۲۰۶
ملا محمد امین کرامتی که یکی از طرفداران مشروطیت و آزادیخواهی بود در شوق دیدار شاه ایران برای ابراز عقایدش که همانا بیان ظرفیت‌ها و استعدادها و نیاز به نیروی انسانی و مدیریت قوی برای آبادانی و پیشرفت بود لحظه شماری می‌کرد. به طوری که در کشتی خطابه را پیش نویس و چند بار آن را تصحیح و بالاخره آماده کرد. «خطابه را همان روز در چهاز سواد گرفته و آماده ساختم. یوم پنجشنبه ساعت ۷ به شهر بوشهر رسیدم.» یادداشت‌های محمد امین کرامتی اوزی به کوشش فرشته کرامتی صفحه ۱۴۳
محمد امین اوزی یک بازرگان و فعال اجتماعی بود. وی دارای مقام و منصب دولتی و غیر دولتی نبود که برای ایراد سخنرانی و ابراز مطالبش به حضور مقامات و شاه برسد. از این جهت بررسی شخصیت و فعالیت وی باید مورد کنکاش بیشتر قرار گرفته و به این روحیه و رفتار آفرین گفت. به هر حال ملا محمد امین کرامتی پس از ورود به بوشهر در منزل حاج شیخ ابراهیم بوشهری امام جماعت اهل سنت بوشهر اسکان می‌یابد. دو ساعت بعد به ملاقات میرزا علی دشتی رئیس معارف بوشهر که از دوستان قدیمی‌اش بود می‌رود و درباره سفر آخرین پادشاه قاجار استفسار کرده و متوجه می‌شود که شاه تا روز شنبه در بوشهر توقف داشته و صبح شنبه با ماشین و اسکورت سردار سپه رضاخان عازم شیراز می‌شود. این موضوع باعث خوشحالی وی می‌شود و به منزل حاج شیخ ابراهیم برای استراحت باز می‌گردد. قبل از استراحت یک بار دیگر خطابه را که در کشتی نوشته بود مرور کرده و پاک نویس آن را روی یک کاغذ بزرگ با خط خوش و درشت می‌نگارد. «شب نشستم خطبه مذکور را روی کاغذ خوبی با خط درشت نوشتم.» تاریخ دلگشای اوز- تالیف محمد هادی کرامتی صفحه ۲۰۷
قرار بود شاه صبح روز جمعه با تجار بوشهر دیدار کند. ملا محمد امین کرامتی از طریق میرزاعلی دشتی رئیس معارف و حاج شیخ ابراهیم امام جماعت بوشهر و حاج سیدمحمدرضا تاجر کازرونی و یمین الملک کفیل حکومت بنادر توانست خود را جز تجار قلمداد کند. ابتدا قرار بود ۱۲ نفر از تجار به حضور شاه بروند ولی با کوشش خودش و افراد فوق الذکر بالاخره اسامی ۱۳ نفر از تجار بوشهر که محمد امین کرامتی نفر سیزدهم بود برای ملاقات در صبح جمعه به وزیر دربار داده شد.
دو ساعت قبل از ظهر جمعه وی به امیریه محل اسکان شاه رفت و در اتاقی بلند ۱۲ نفر تجار بوشهری مشغول صحبت و آماده ملاقات با شاه بودند. کرامتی وارد شده و سلام می‌کند. اما تجار او را تحویل نمی‌گیرند. یمین الملک کفیل حکومت بنادر داخل می‌شود و می‌گوید: آقایان تجار بفرمایید. همه بالا می‌روند و شاه وارد می‌شود. همه تعظیم کرده یمین الملک از سوی تجار خطابه‌ای در حدود ۳ دقیقه را می‌خواند، که پس از اتمام خطابه ملا محمد امین تقاضای خواندن خطابه می‌کند؛ که شاه می‌گوید: بخوانید. «من به یمین الملک اظهار نمودم که بنده خطبه دارم و تمنای خواندنش می‌نمایم و به اعلیحضرت شاه عرض کردند که ایشان طلب اجازه خواندن خطبه می‌نماید.
شاه به من فرمودند: بخوانید. در این اثنا تجار بوشهر متحیر شدند…». صبح ساحل ۱۴ مرداد ۱۳۹۹
ملا محمد امین کرامتی اوزی با حالتی غرا و آتشین خطابه خویش را قرائت گرچه وی برای نخستین بار در یک جمع و آن هم در مقابل بالاترین مقام مملکتی صحبت می‌کرد؛ اما با اعتماد به نفس بالا با محتوای عالی این خطبه قرائت و همه حضار به او آفرین و احسنت گفتند. شاه در یک جمله کوتاه اما با هیجان گفت: «خیلی قشنگ نوشته».
پس از پایان دیدار ابتدا بمین الملک و سپس ۱۲ نفر تجار به کرامتی دست داده و به او تبریک گفتند.
«نکات قابل تامل سخنرانی»
۱- تلاش در مدت کوتاه برای ملاقات و خواندن خطابه‌اش.
۲- اعتماد به نفس در خواندن خطابه.
۳- شجاعت در نوشتن خطابه.
۴- درخواست ملی و آزادیخواهی.
۵- دفاع از مشروطیت.
۶- درخواست به کارگیری نیروی انسانی با داشتن مدیریت قوی.
۷ -برشمردن ظرفیت و استعدادهای کشور.
۸ -درخواست قلع و قمع نظام استبدادی و حالت ملوک الطوایفی.
۹- تشریح تاثیرات مشاهده ممالک پیشرفته و الگوگیری از آنها.
۱۰- بیان وضعیت فعلی ایران که با گذشته (دوران استبدادی) تفاوت کرده است.
۱۱- اعتقاد به اصلاحات.
۱۲- امیدواری به مشاهدات شاه از اروپا و اجرای آن در زمینه عمران و آبادی در کشور.
۱۳- در دو مرحله تاکید می‌کند که پیشرفت کشور در سایه مدیران صالح، وطن پرست و با کفایت انجام می‌شود. ۱۴- تشکر از شاه که برای نخستین بار بوشهر را مورد لحاظ و مشاهده قرار داده است. وی توجه به محرومان و ستمدیدگان را حتی با بازدید و مشاهده می‌ستاید.
۱۵- درخواست برقراری قوانین مشروطه در تمام دوایر کشور.
تاکنون در یادآوری ایراد خطابه و سخنرانی ملا محمد امین کرامتی اوزی فقط به سواد و شجاعت وی در مقابل شاه ایران اکتفا کرده ایم. اما زمانی که متن سخنرانی وی را به عنوان یک ایرانی آزادیخواه بدون داشتن هیچ پست و منصبی دولتی و غیر دولتی فقط و فقط برای اعتلا کشور بدون اینکه از سوی کسی یا سازمانی ماموریت داشته باشد را بازخوانی می‌کنیم.
به عظمت، ایمان، شجاعت، سواد و ملی‌گرایی یک ایرانی اهل جنوب کشور که دوران کودکی را در مکتب خانه‌های اوز به تحصیل پرداخت؛ و در ادامه نیز در کشورهای کویت، عربستان و هندوستان به تحصیلات خویش ادامه داد. پی می‌بریم ملا محمد امین کرامتی در آن زمان یعنی ۱۰ ربیع الثانی سال ۱۳۴۱ هجری قمری جوان ۳۱ ساله بود که شور و عشق و حب وطن داشت.
البته آن مرحوم به زادگاه خویش نیز اهمیت داده و در چند مورد نیز درباره کمبودها به ویژه محورهای مواصلاتی با مقامات ارشد مملکتی مکاتبه داشته است. گفتنی است که محمد امین کرامتی فرزند محمد هادی مولف کتاب جاودانه تاریخ دلگشای اوز است.
*مدیر مسئول
منابع و ماخذ: ۱- یادداشت‌های محمد امین کرامتی اوزی به کوشش فرشته کرامتی ۲- تاریخ دلگشای اوز- تالیف محمد هادی کرامتی ۳- صبح ساحل ۱۴ مرداد ۱۳۹۹ ۴-پسین اوز ۱۹ آذر ۱۳۹۹ ۵-اوز امروز ۱۷ خرداد ۱۳۹۵ ۶-عصر اوز ۱۱ خرداد ۱۳۹۶
سپاس از جناب حاج احمد در نگارش شیرین وقایع تاریخی خدا حفظت کنه
با سلام
در گدشته مانده ایم همین افتخارامان اسن که یک تفر در محضر شاه پنذ خط خطابه کرده است