پسین اوز ماهنامه پسین اوز
*احمد خضری: مکتب یا مکتب خانه و به گویش محلی اوزی، کتاب (KOTAB) نخستین محل آموزش و تربیت کودک در خارج از خانه محسوب شده است.
آموزش روخوانی قرآن کریم در تمامی مکتب خانه های ایران رایج و عمومی بوده است. مکتب خانه های پسران و دختران در ایران با هم تفاوت داشت و حتی نوع آموزش نیز در مکتب ها فرق می کرد. علاوه بر آن مکتب خانه های اوز با سایر نقاط نیز دارای تفاوت هایی بوده است که به طور اختصار به آنها می پردازیم.
در مکتب خانه های دختران در ایران و حتی لار، دختران فقط سواد خواندن را می آموختند و آنان حق نوشتن نداشتند. «بچه ها از سن هفت سالگی در مکتب خانه می گذاشتند. دختران قلم به دست نمی گرفتند … و چنین تصور داشتند که اگر دختران نوشتن بیاموزند فاسد می شوند». تاریخچه مکتب و مکتب خانه در لارستان نوشته عبدالرضا علیزاده و یا در وبلاگ ها می خوانیم:
«دیدن دستخط دختر توسط نامحرم گناه بود» ۲۲ فروردین ۱۳۹۱وبلاک ایتوک و یا «آموزش خواندن برای دختران مجاز بوده ولی دختران نباید نوشتن می آموختند». سعید شبانی ۱۱ آبان ۱۳۸۸ وبلاگ خودم و خودت.
به طور کلی در مکتب خانه های ایران در دوران قاجاریه، آموزش نگارش به دختران ممنوع بود و دختران فقط خواندن را می آموختند.
محمدصدیق پیرزاد ۹۶ ساله می گوید: ۱۰ ساله بودم که به مکتب خانه ملامحمدزمان رفتم. مکتب مختلط بود و خواندن و نوشتن را دختران و پسران می آموختند و قبل از ما هم دختران به مکتب رفته و می نوشتند».
سید محمد یوسف حسینی فعال اجتماعی می گوید: «مکتب خانه های منطقه، فعال و در آموزش قرآن و خوشنویسی دختران و پسران پیشتاز و این که تفاوتی در آموزش خواندن و نوشتن بین پسران و دختران باشد چیزی نشنیدم».
قدریه خضری ۷۷ ساله خانه دار می گوید: «مکتب خانه ها مختلط و تفاوتی بین آموزش دختران و پسران در خواندن و نوشتن نبود و قبل از ما هم نشنیدیم که چنین باشد».
بنابراین در مکتب خانه های اوز در آموزش نوشتن به دختران منعی وجود نداشته و این مهم ترین تفاوت بین مکتب خانه های اوز و سایر نقاط بوده است .
در ایران به مکتب داران مرد ملا، آخوند یا آمیرزا می گفتند و مکتب داران زن را ملا باجی یا میرزا باجی می گفتند. اما در اوز به مکتب داران زن و مرد ملا می گفتند. در مورد آموزش در مکتب خانه نیز نوع مواد درسی تفاوت داشت. روخوانی و آموزش قرآن کریم در همه مکتب خانه ها مشترک بود.
تدریس و آموزش قرآن محور اساسی آموزش در مکتب خانه ها بود. «آموزش کتاب های دیگر و حتی ریاضیات در ابتدایی ترین شکل در مکتب خانه ها متداول نبود». نگاهی به مکتب خانه ها در ایران صفحه ۱۳۷ محمدرضا قنبری
اما مواد آموزشی در مکتب خانه های اوز بسیار متفاوت و از جایگاه ویژه ای برخوردار بود که برخی از مواد آموزشی آن زمان به شرح زیر بوده است:
۱-قرائت صحیح قرآن کریم ۲-آموزش حروف الفبای فارسی ۳-آموزش مقدمات عربی ۴-آموزش حروف ابجد ۵-آموزش عملی نماز ۶-آموزش و شناخت اعداد و ارقام ۷-آموزش ریاضیات و غیره.
بنابراین مواد آموزشی بسیار جامع بوده است. در مورد مواد آموزشی مکتب خانه های اوز می خوانیم:
«مرحوم محمدصالح آخوند که با دایر نمودن مکتب خانه و تدریس ریاضی، خدمات بسیاری به مردم نموده است». فارسنامه دوم صفحه ۸۷۵ نوشته عبدالمحمد طاهری
«حدود سال ۱۲۵۹ یا ۱۲۶۰ خورشیدی مرحوم محمدصالح ابن حاج احمد آخوند مکتب خانه خوبی دایر کرد که علاوه بر تدریس قرآن مجید، عربی، حروف ابجد، حروف فارسی و کتب گلستان و بوستان سعدی، بیشترین تلاش خویش را صرف یاد دادن ریاضی مفصل می کرد». پسین اوز شماره ۴۵ سال ۱۴۰۰(آبان ماه)
در سال ۱۳۰۵ خورشیدی رضاشاه پهلوی بساط مکتب خانه ها را در ایران برچید و نخستین آموزشگاه رسمی در سال ۱۳۰۷ در اوز تاسیس شد که بیست و نهمین مدرسه ایران محسوب می شود.
*مدیر مسئول