عید سعید فطر در اوز

احمد خضری: یادش بخیر در دهه ۴۰ یعنی بیش از نیم قرن پیش عید سعید فطر در منطقه اوز با حالت ویژه و متفاوت برگزار می‌شد.
در بیشتر مساجد، مردم در آخرین شب ماه مبارک رمضان به پشت بام رفته و به جستجوی رویت ماه می‌پرداختند و چنانچه ماه رویت می‌شد به شادی پرداخته و حتی در منازل تیر هوایی شلیک می‌کردند. در بعضی مواقع ماه در شهر رویت نمی شد و چوپانان، دامداران و صحرانشینان در بلندی ها به جستجو پرداخته و اگر سه نفر مرد بالغ، عاقل و عادل نزد مفتی و جناب شیخ آمده و گواهی رویت ماه می دادند، جناب شیخ هم پس از احراز هویت آن سه شخص و رویت آنان و پرسش و پاسخ اگر علم به صحت گفته های آنان می داد، طی اطلاعیه‌ای که از مساجد پخش می شد رویت هلال ماه را اعلام می کرد. در غیر این صورت به مناطق شرق اوز توجه می‌شد. مثلاً اگر در کشور پاکستان ماه رویت می شد در اوز هم پیروی می گردید و چنانچه این موارد تحقق نمی گردید مردم باید ۳۰ روز کامل روزه گرفته و سپس روز اول ماه شوال که مصادف با روز عید سعید فطر است اعلام می گردید.
معمولاً در ساعت هفت و نیم صبح مردان به مسجد مصلی (شیخ) رفته و نماز عید را اقامه می کردند.
برای من جالب بود که نماز عید دو رکعت بود و در آن ۱۲ تکبیر می گفتیم، ۷ تکبیر در رکعت اول، بعد از تکبیر الاحرام و قبل از قرائت سوره فاتحه می‌گفتیم و ۵ تکبیر در رکعت دوم آن هم قبل از قرائت سوره فاتحه (الحمد) پس از نماز جناب شیخ خطبه می خواند و پس از خطبه، جناب شیخ در پای منبر می ایستاد و نمازگزاران در صف منظم به وی تبریک می گفتند.

مردم در دسته های مختلف و به صورت گروه و قوم و خویشی به آرامگاه شهر رفته و برای درگذشتگان فاتحه می خواندند و پس از آن به منازل کسانی می رفتند که قبل از عید یکی از بستگانشان را از دست داده و ضمن تبریک به آنان تسلیت می گفتند و سپس به عید دیدنی می‌رفتند.
عید فطر در اوز به «عید ترشه» هم معروف بود چون در این روز بعضا به پرخوری می پرداختند. عید سعید فطر در منطقه اوز به مدت سه روز ادامه داشت و مردم به هم تبریک گفته و از همدیگر حلالیت می طلبیدند. پس از سه روز عید، روزه ششه شروع می‌شد یعنی بعضاً به مدت ۶ روز روزه مستحب می گرفتند.
گفتنی است که مردم قبل از ورود به مسجد برای اقامه نماز عید فطر حتما افطار می‌کردند ولی در عید قربان پس از اقامه نماز عید به افطار و صرف صبحانه می‌پرداختند. به خاطر این آیین هاست که می‌گوییم عید سعید فطر در اوز با حالتی ویژه و متفاوت برگزار می‌شود.