پسین اوز ماهنامه پسین اوز
بایدها و نبایدها
* علی تیرزن: شرایط انتخاب شهرداران با رویکردی تخصصی و توجه ویژه به تجربیات افراد پس از بیست سال تغییر کرده است ودو شرط الزامی جدید به شرایط انتخاب شهرداران اضافه شده است در آیین نامه جدید آمده است: تابعیت جمهوری اسلامی ایران، داشتن سی سال سن، انجام خدمت نظام وظیفه یا داشتن معافیت دائم برای مردان، اعلام اعتقاد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و قانون اساسی و نداشتن محکومیت کیفری موثر، و دو شرط جدید دیگر با عنوان عدم اعتیاد به مواد مخدر و روانگردان و داشتن حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی مرتبط عنوان شده است همچنین در این آیین نامه برای شهرهای مختلف با جمیعت های از ۱۰هزار تا یک میلیون نفردستورالعمل های مشخصی تعیین شده است و در مورد مدرک تحصیلی مرتبط شهرداران هم آمده است که موضوع متعاقباً توسط وزارت کشور متناسب با درجه شهرداری ها اعلام خواهد شد که برای شهری چون اوز با جمیعتی بیش از ۲۰هزار نفر، شهردار باید ۵سال سابقه مدیریت و رشته مرتبط داشته باشد که رشته مرتبط آن هنوز مشخص نشده است، هر چند شهردارانی که در حال حاضر خدمت می کنند یا در انتظار حکم خود هستند تا زمان تصدی در سمت شهردار شهر از شرایط مندرج در آیین نامه جدید معاف هستند.
در این نوشتار سعی خواهد شد برای روشن شدن بیشتر موضوع آیین نامه جدید انتخاب شهرداران، ابتدا معنی شهردار و نهاد شهرداری را کوتاه یادآوری نمود: شهردار از نظر لغوی کسی است که شهر را در اختیار دارد و به معنی دیگر بالاترین مدیر شهر و عامل و مجری تصمیمات شورای شهر است که بر مبنای قانونی که در سال ۱۳۷۵به تصویب رسیده است و با شرایط مندرج که در آیین نامه آمده است توسط شورای اسلامی شهر برای تصدی مدیریت شهرداری و ارائه خدمات عمومی انتخاب می شود، و اما شهرداری یک نهاد عمومی، محلی و غیر دولتی است که در نقاطی که شهر شناخته شده و حداقل ۵ هزار نفر جمیعت داشته باشد برای اداره امور محل از قبیل عمران و آبادی، بهداشت و رفاه شهروندان تاسیس می شود و به بیان دیگر یعنی شهرداری تقریباً بودجه ای از دولت نمی گیرد و برای اداره امور شهر از بودجه ای که توسط شورای اسلامی شهر از محل عوارضات متعلقه تصویب می شود برای عمران و آبادانی شهر تلاش خواهد کرد، لذا شهرداری زیر نظر شورای اسلامی شهر و با نظارت دولت از طریق وزارت کشور قرار دارد و برای انجام وظایف شهروندی که در قانون شهرداری ها آمده است فعالیت می کند که شهرداری ها با توجه به امکانات آنها در طیفی از درجه بندی ۱ تا ۱۲ قرار می گیرند که شهرداری اوز با توجه به امکانات، پرسنل، در آمد و جمیعت شهری ………. و سابقه تاسیس آن در سال ۱۳۳۴در رتبه شهرداری های درجه ۶ قرار دارد و شهری چون لار دارای درجه ۸ و شهرهای چون شیراز، مشهد، تبریز و شهرهایی در این قیاس با توجه به امکانات و درآمد و جمیعت، دارای بالاترین رتبه یعنی ۱۲هستند و شهرهای مانند همدان، کرمانشاه، رشت و امثالهم درجه ۱۱ محسوب می شوند لذا برای ارتقای درجه شهرداری اوز علاوه بر موارد یاد شده به شاخصه های چون: در آمد مستمر، جمیعت و موقعیت شهری از نظر تقسیمات کشوری نیاز است که امیدواریم با ارتقای بخش اوز شهرداری این شهر نیز به عنوان مرکز شهرستان از نظر درجه بندی ارتقا یابد تا شاهد رشد و توسعه بیش از پیش این نهاد عمومی و مردمی باشیم اما آنچه بیشتر در این نوشتار مدنظر است بحث ابلاغ آیین نامه جدید انتخاب شهرداران و اختیارات شوراهای اسلامی شهر است که به زعم نگارنده به عنوان کسی که تجربه ۶ساله شورایی داشته و کم و بیش آشنا به امور شورایی است در آیین نامه جدید انتخاب شهرداران با اصلاح و تغییری که در آن آمده است به نظر می رسد از اختیارات شوراهای اسلامی کاسته شده است و این نهاد مردمی که قانون مربوط به آن جزء قوانین مترقی محسوب می شود ناخواسته تضعیف شده است به عنوان مثال در آیین نامه جدید حداقل سن برای انتخاب شهردار ۳۰سال تعیین شده است ولی در آیین نامه قبلی ۲۵ سال است که تعیین کف سنی با شعار جوانگرایی که در جامعه مطرح است همخوانی ندارد لذا بهتر بود به جای تعیین حداقل سن، سقف سنی شهردار مورد توجه قرار می گرفت این در حالی است که برای ورود به شوراهای اسلامی در قانون سن ۲۵سال را در نظر گرفته اند یعنی سن ۲۵سال برای سیاست گذاری و تصمیم گیری یک شهر و جامعه مناسب دیده اند ولی سن مجری و اجرا کننده همان سیاست که شهردار باشد را ۵ سال مسن تر در نظر گرفته اند که این خود جای بحث فراوان دارد و موضوع دیگری که کوتاه می توان به آن اشاره کرد بحث مدرک تحصیلی و سوابق اجرایی شهردار است که این خود می تواند اتفاق خوب و مثبتی باشد اما جای این سوال نیز هست که آیا مدیریت پایه و سابقه خدمت در شهرداری حداقل شهرداری هایی که در درجات پایین تری قرار دارند کافی برای انتخاب شهردار شایسته و توانمند می تواند باشد؟ آیا تعیین رشته مرتبط که یکی از گزینه های انتخاب شهرداران در آیین نامه جدید است دست شوراهای اسلامی را در انتخاب شهردار توانمند نخواهد بست؟
باری از سال ۱۲۸۶تا کنون که قانون شهرداری ها به تصویب رسیده است انتخاب شهردار و قانون شهرداری ها فراز و نشیب های زیادی را به خود دیده است و در دوره پس از انقلاب اسلامی هم انتخاب شهرداران همواره مورد بحث و گفتگو در دولت های مختلف بوده است که نمونه های آن بحث انتخاب شهرداران توسط وزارت کشور یا انتخاب شهرداران با رای مستقیم مردم بود که در مورد اول یعنی انتخاب شهردار توسط وزارت کشور پس از روی کار آمدن نهاد شوراها با مخالفت های زیادی مواجه شد و به تصویب نرسید و در مورد انتخاب شهرداران توسط مردم که در دولت یازدهم مطرح گردید نیز هر چند مورد تصویب قرار نگرفت ولی به اعتقاد بنده وقتی قانون به شفافیت در سال ۱۳۷۵ انتخاب شهرداران را به عهده نهادی چون شورا که نمایندگان خود مردم هستند گذاشته است لزومی به رای مستقیم مردم برای انتخاب شهردار نیست و اجرای این طرح می توانست به اختیارات شورا آسیب برساند و آن را تضعیف نماید و این نهاد مردمی را به یک نهاد تشریفاتی صرف بدل نماید، به هر روی انتخاب شهردار توسط شورای شهر که نمایندگان مردم بوده و برای پیشبرد برنامه های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی شهروندان از طریق همکاری مردم تلاش می کند در شرایط کنونی گزینه مناسبی است به شرطی که اختیارات شورا با بایدها و نبایدها، تبصره ها و آیین نامه های جدید کاهش یا محدود نگردد.
* عضو شورای سرپرستی و نویسندگان