خواب و بیداری 

*عبدالرحمن عبداله پور: خواب کافی از مهمترین نیازهای روزمره ی انسان است؛ که خستگی روزانه ی انسان را مرتفع ساخته و او را برای شروعی دوباره در روزی نوین آماده می سازد. خواب، برادر مرگ است که نقش ریکاوری را برای بدن انسان ایفا می کند. 

در فاکتورهای ارائه شده برای داشتن سبک زندگی سالم، مقوله ی خواب کافی و با کیفیت،  یکی از ضروریات به شمار میرود که تاثیر مستقیمی بر سایر عملکردهای انسان دارد.  همه ی ما کم و بیش متوجه تفاوت کیفیت خوابهایمان شده ایم و تجربه ی هر شخص در این زمینه برای اصلاح اشتباهات او کافی است.

خواب یکی از آیات و نشانه های خداوند است که اگر در آن غور کنیم، جلوه های نابی را از قدرت و لطف خداوند متعال مشاهده خواهیم کرد. سنت خداوند در خلقت، چنین بوده؛ که روز را هنگامه ی تلاش و کار و فعالیت و کسب روزی و درآمد قرار داده است؛ و شب را هنگامه ی خواب و استراحت.

 زمانی که آیات قرآن را مرور می کنیم، به آیات فراوانی که مرتبط با دو نعمت مهم روز و شب هستند مواجه میشویم. روز  و شب و تاریکی و روشنایی، هدفمند قرار داده شده‌اند تا نیازهای ابتدایی مخلوقات را فراهم آورند.

 خداوند در آیه ۴۷ سوره فرقان چنین می فرمایند: و او کسی است که شب را برای شما پوششی قرار داد، و خواب را مایۀ آسایش، و روز را (هنگام) بر خاستن (و جنبش) قرار داد].  همچنین در آیه ی ۹ الی ۱۱ از سوره ی نبأ چنین می فرمایند:  و خواب شما را (مایۀ) آرامش‌تان قرار دادیم /و شب را پوششی (برای شما) قرار دادیم/و روز را (وسیله‌ای) برای زندگی و معاش قرار دادیم.  همچنین در آیه ی ۶۷ از سوره ی یونس نیز می فرمایند: او کسی است که شب را برای شما قرار داد، تا در آن آرام بگیرید، و روز را روشن (قرار داد) بی‌گمان در این‌ها نشانه‌هایی است برای گروهی که می‌شنوند.

متاسفانه اگر نگاهی به سبک زندگی چند دهه قبل گذشتگان خود بیندازیم، تغییر محسوسی را در این فرایند مشاهده می‌کنیم.  ما که زمانی نه چندان دور با طلوع فجر و اقامه نماز صبح، روزمان را آغاز می‌کردیم؛ به جایی رسیده ایم که درصد قابل توجهی از ما مدتهاست طلوع خورشید را ندیده اند؛ و اگر ضرورت درس و مدرسه و شغل کارمندی نبود این آمار بسیار بیشتر از آن چیزی بود که هست.

روش های درمان بی خوابی

بالا بودن کرکره های غالب مغازه ها و سکوت معنادار خیابان‌ها در ابتدای روز، گواه معتبری بر این ادعاست.

 چه بسیارند جوانانی که مروارید گرانبهای جوانی را در پستوی خانه ها و در خواب نابهنگام خویش تلف کرده و برکت صبحگاهی روزانه خود را از دست می دهند.

فرهنگ عمومی ما در این زمینه به سمتی می‌رود که مفهوم ساعات روزانه را دگرگون ساخته است؛ آنگاه که وقت خواب است به فعالیتهای عمدتاً غیر مفید و غیر ضروری می گذرد؛ و به جای آن، اوقات طلایی کسب و فعالیت را که ساعات ابتدایی روز هستند در خواب می گذرد. تغییر سنت های موجود در خلقت، دیر یا زود آثار ناخوشایند خود را به ما نشان خواهد داد. روشنایی و فناوری‌های موجود به جای آن که سبب رشد ما شود در پاره‌ای از موارد مانند این موضوع، مورد سوء استفاده قرار می گیرد. بیشتر برنامه های پرمخاطب سینما و تلویزیون در ساعاتی قرار می گیرد که می بایست زمان‌خواب ما باشد. امروزه ساعات خواب ما از گذشته بیشتر است اما کیفیت خود را از دست داده است. خواب در ابتدای شب باکیفیت‌ترین خواب است که آن را از دست می‌دهیم و به جای هر ساعت آن، چند ساعت را تاوان پس خواهیم داد.

 پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، خواب قبل نماز عشا و برپایی مجلس پس از آن را ناپسند دانسته و به ما آموخته اند که برکت در صبح زود قرار داده شده است. وجود نظم هدفمند در زندگی هر شخص برکات زیادی را به همراه دارد و بالعکس، بی‌نظمی از راندمان موفقیت‌ها می‌کاهد. اگر زندگی اشخاص موفق که منتشر شده را مطالعه کنیم متوجه می‌شویم که سحرخیزی و نظم در خواب و بیداری، فصل مشترک اکثر آنهاست. آری، اگر صبح طبیعت صبح ما نباشد محکوم به خسران هستیم.

*مدرس مدرسه علوم دینی امام شافعی اوز