پسین اوز ماهنامه پسین اوز
احمد خضری – پسین اوز: حدود یک قرن پیش مناطق جنوب ایران به ویژه استان های هرمزگان، بوشهر و فارس کنونی به دلیل عدم وجود امکانات در شرایط سخت زندگی به سر می بردند.
دمای شدید هوا، کمبود آب شرب و بعضاً شرجی توان و طاقت آدمی را می برید. در این دوران اهالی جنوب به ویژه استان های هرمزگان و جنوب استان فارس برای امرار معاش راهی کشورهای حوزه خلیج فارس مانند کویت، قطر، امارات و بحرین می شدند و در بین این مناطق بحرین و کویت به دلیل حضور انگلیس ها آباد و متجدد بودند.
بعضی از اهالی اوز به دلائل مختلف از جمله نبود امکانات و سختی آب و هوا مجبور به مهاجرت بودند. گروهی به آبادان، عده ای به بندرلنگه و بعضی ها هم به خارج از کشور رفتند. حاج ابوالقاسم بن حاج عبداله اوزی یکی از مهاجرین اوز به بندرلنگه بود چون در آن زمان بندرلنگه در جنوب کشور، بندری پر رونق و مرکز عمده صید مروارید در دنیا بود و بندرعباس و سایر بنادر نسبت به بندرلنگه دارای اهمیت کمتر بودند.
در آن زمان حتی بندرلنگه به عروس بنادر ایران هم شهرت داشت. در این دوران حاج ابوالقاسم اوزی در سفری به بحرین دستگاه ساخت ناملیت که نوعی نوشابه لیموناد بود را دید و پسندید و خرید و با خود به بندرلنگه آورد و وی نخستین کسی بود که دستگاه ناملیت ساز را در بندرلنگه و جنوب ایران راه اندازی کرد.
حاج ابوالقاسم اوزی شیشه های ناملیت را با طعم های مختلف که از بحرین به مقدار زیاد با خود آورده بود و بعدها نیز به سفارش وی وارد بندرلنگه می شد را پر می کرد. در آن زمان شیشه های ناملیت را با طعم های لیمو، زنجبیل، توت فرنگی، نعناع و غیره با دستگاه کوچک خانگی تولید و روانه بازار می کرد و بسیار مورد استقبال قرار می گرفت اما مشکلی که وجود داشت ناملیت ها گرم بودند و لازم بود که مردم خنک آن را بنوشند.
بنابراین مردم پس از خرید ناملیت آن ها را به تعداد در یک سبد حصیری گذاشته و به وسیله طناب به ته آب انبارها (برکه) می فرستادند تا خنک شود. البته در منطقه خودمان نیز بستن زیرآب رایج بود.
حاج ابوالقاسم، بطری ها و مواد ناملیت و غیره را از بحرین به بندرلنگه آورده و بعدها نیز ادامه داشت. اوائل بطری ها بدون نام و نشان بودند. بعدها لیبلی با نام ناملیت و طعم آن روی بطری ها زده شد. از مختصات جالب بطری های ناملیت وجود تیله های زیبا و رنگی در سر بطری ها از داخل بود. به دلیل گاز دار بودن ناملیت، تیله ها نه به داخل می افتادند و نه بیرون و مانع خروج گاز از بطری می شدند. برای بازکردن و مصرف نوشابه باید به وسیله سازه ای ساده بر روی تیله ضربه وارد می شد.
در اوائل مردم نمی توانستند سر بطری ها را باز کنند و فقط فروشنده ها و مغازه داران بندرلنگه که توسط حاج ابوالقاسم اوزی آموزش داده شده بودند می توانستند این کار ار انجام بدهند.
پس از باز شدن بطری، تیله در گلوی بطری می ماند و هنگام نوشیدن و مخصوصاً سرکشیدن بطری نوشابه، تیله راه خروج نوشابه را می بست و به وسیله زبان تیله را کنار می زدند و یا باید بطری نوشابه را با زاویه کم نگه داشت و نوشابه را کم کم نوشید. فروشندگان ناملیت در بندرلنگه و سایر شهرها به ناملیتی معروف شدند و در زبان عربی بهه آنان بوتیله می گفتند.
حاج ابوالقاسم اوزی در سال ۱۳۱۵ خورشیدی از بندرلنگه به دبی مهاجرت و تجارت خویش را به دبی منتقل کرد و در سال ۱۳۴۵ در سن ۸۵ سالگی در دبی دار فانی را وداع گفت و نام نیکی را از خود به جای گذاشت.
منبع: اینستاگرام لنگه