سرمـه

سرمه(Sorma) نوعی وسیله آرایشی است. در قدیم بانوان از این وسیله برای آرایش کردن پلک و مژه و چشم از آن استفاده می کردند. به یاد دارم که حتی سرمه را به چشم نوزادان هم کشیده و بعضی از مردان هم آن را به چشم خویش می کشیدند.
تهیه سرمه بسیار آسان بود. مقداری پنبه آغشته به روغن را سوزانیده و در نتیجه سرمه حاصل می شد. از نظر شیمیایی ترکیب سرمه عبارت است از گرد سولفور آهن یا سولفور نقره است که به صورت پودری مشکی رنگ به درآمده و آن را در ظرفی به نام سورمه دان قرار می دادند و به وسیله میله ای ترجیحا از جنس نقره آن را به چشم می مالیدند.

در منازل قدیم بلا استثناء ظرف سرمه دان وجود داشت و بانوان و نوزادان برای زیبایی هر صبحگاه از آن بهره مند می شدند. بانوان سالخورده اوز اعتقاد دارند که کشیدن سرمه به چشم تنها برای زیبایی نبوده است. بلکه سرمه نگهبان چشم علیه بسیاری از بیماری ها هم است.
آنان می گویند تیره کردن رنگ دور پلک های چشم از شدت نورخورشید به چشم نیز می کاهد. کشیدن سرمه به چشم نوزادان بیشتر در هندوستان مرسوم بوده است و زنان هندی معتقد بودند که کشیدن سرمه به چشم نوزادان باعث نیرو بخشیدن به چشم می شود و نوزاد را علیه چشم بد هم بیمه می کند. چه بسا اقدام سرمه کشیدن نوزادان در اوز از کشور هندوستان تقلید شده باشد. چون در کشور ایران از سرمه فقط برای آرایش بانوان استفاده می گردد.
البته اگر سرمه را برای زیبایی مورد استفاده قرار می دهند در ایام گذشته این ماده برای شکنجه نیز به کار می بردند. مقدار زیادی سرمه را در حلق محکومان کشیده تا زبان آنان بند آید.