پسین اوز ماهنامه پسین اوز
بدون شک یکی از دوران های مهم و تاثیرگذار در حیات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مناطق مختلف لارستان که ما به عنوان پسکرانه خلیج فارس از آن یاد می کنیم. اواخر دوران حکومت قاجار و آغاز سلطنت پهلوی اول است.
تحولات و رویدادهای مختلف جهانی و کشور باعث شد تا خلیج فارس تحت تاثیر این اتفاقات قرار بگیرد. از طرفی نهضت بزرگ مشروطه خواهی در ایران و جنگ اول بر پیچیدگی های این تحولات و رویدادها و مسائل کرانه ها و پسکرانه های خلیج فارس از جمله لارستان و اوز افزوده شود. این ها سخنان مقدماتی آقای احمد خضری مدیر مسئول نشریه پسین اوز در گفت گوی ماهانه وی باماست.
س: آقای خضری ضمن خسته نباشید، لطفا این تحولات را بیشتر توضیح دهید؟
ج: شکل گیری پدیده های جدید در روابط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و انسانی حوزه خلیج فارس منجربه ساخت های جدید سیاسی شد و کشور انگلستان نیز آنها را حمایت می کرد و این موضوع در آن زمان تاثیر فوق العاده بر کرانه ها و پسکرانه های خلیج فارس گذاشت.
س: این تاثیرات مثبت بود یا منفی؟
ج: استمرار این اتفاقات و پدیده ها، شرایطی را بوجود آورد که در مرحله اول اهمیت و رونق بنادر روبه زوال گذاشت. بدیهی است این موضوع بر روی مناطق خودمان نیز تاثیر منفی داشت. چون ورود مایحتاج زندگی مانند قند، شکر، چای، روغن، پارچه و غیره از طریق این بنادر وارد کشور شده و پس از تغذیه مناطق خودمان از این مکان به سایر نقاط کشور ارسال می شد و این رونق تجاری به افول گذاشت.
س: به هر حال تولید کننده باید کالاهای خویش را به فروش می رساندند. بنابراین چه اتفاقی افتاد؟
ج: در یک کلام باید گفت که رونق تجاری و اقتصادی منطقه از شمال خلیج فارس که مربوط به خودمان می شد به جنوب خلیج فارس انتقال یافت و این بزرگ ترین لطمه و خسارت به ما بود.
س: از انقلاب مشروطیت در این تاثیرگذاری نام بردید، لطفا بیشتر توضیح دهید؟
ج: بلی، وقوع نهضت مشروطه خواهی در کشور را می توان به عنوان یک عامل تاثیرگذار برتحولات داخلی محسوب کرد. این نهضت باعث گردید تا نیروهای سیاسی در مناطق خودمان و جنوب کشور را درگیر سازد. لارستان در این دوره خوب درخشید. اقدامات آیت اله سیدعبدالحسین لاری توانست لارستان را کانون مبارزان مشروطه خواهی در جنوب کند. بطوری که مردم در بنادر عباس، لنگه و غیره هم درگیر این مبارزه آزادی خواهانه با مرکزیت لارستان شدند.
س: تاثیرات این نهضت را روشن بگویید؟
ج: مردم در مناطق جنوب کشور در کرانه ها و پس کرانه ها بطور کامل درگیر این نهضت مردمی می شدند. بنابراین در کرانه ها و پسکرانه ها ناامنی و ویرانی بوجود آمد. وقتی امنیت نباشد، آرامش نیست و رونق اقتصادی نیز از بین می رود. شما نشریه حبل المتین که از هندوستان به اوز می رسید را ببینید که چگونه مردم اوز درباره ناامنی و هرج و مرج در آن نشریه مقاله نوشته اند پس از آن، وضعیت آن زمان برایتان روشن می شود.
س: لطفا مدت این رویداد را ذکر کنید؟
ج: مدت درگیری مردم در این تناقشات به ۱۵ سال می رسد. یعنی از دوره مشروطه تا برآمدن حکومت پهلوی اول ما شاهد از هم گسیختگی سیاسی، ناامنی و اغتشاش در مناطق جنوب بویژه لارستان بودیم و مردم در نهایت ظلم و بیدادگری زندگی می گذراندند.
س: آثار چشمگیر این دوران را بگویید؟
ج: در اینجا از مشکلات کرانه های خلیج فارس بویژه بندرلنگه و غیره چشم پوشی کرده و به پسکرانه آن یعنی لارستان
می پردازم. یکی از عوامل منفی این دوران مهاجرت بی رویه مردم این دیار بویژه اهالی اوز به سایر نقاط شد، که این مهاجرت نتیجه ای جز ناامنی اقتصادی و گرانی و بدبختی نداشت. حکام محلی فقط به فکر مال اندوزی آن هم از طریق جبر و زور و ظلم بودند.
س: آیا مهاجرت خوب است یا بد؟
ج: مسلما مهاجرت تیغ دو لبه است برای مهاجران گرچه ابتدا سخت بود ولی بعدها به آرامش رسیدند بنابراین خوب بوده است اما برای منطقه ضرر داشت چون نیروی انسانی را از دست می داد و منطقه خالی از سکنه شدند. ضمنا باید این موضوع در نظر داشت که مردم سخت معتقد به دین و آئین اسلام بوده پس طبق آیه ۴ سوره نساء قرآن کریم عمل کردند که می فرماید: وقتی در لحظه ظلم قرار گرفته و توان مبارزه ندارید، مهاجرت کنید. زیرا زمین خدا وسیع است و اگر این کار را نکنید، گناهکار هستید.
س: دلائل دیگر این روزگار ناخوشایند را نیز بگویید؟
ج: نبود راههای ارتباطی مناسب که بیشتر این مسیر ها از مکان های ناامن می گذشت، بطوری که در برنامه های متعدد اهالی به مرکز شکایت کرده و این موضوع را گوشزد می کردند. به بخشی از یک اعتراض توجه کنید:
«….یک ماه است از حیث ناامنی بین بندرعباس و لار، طرق و شوارع و عبور مال التجار مسدود، چه قوافل مبتلا به دستبرد سارقین شده، چند نفری از مکاری هم مقتول و مال التجاره بکلی غارت کرده اند». وقتی راه ارتباطی لار- بندرعباس و یا لار- بندرلنگه مسدود باشد یعنی ارتباط جنوب و بنادر با مرکز کشور قطع و همه چیز دچار مشکل است. البته بعضا و از روی اضطرار از راه یزد، کرمان، شیراز و غیره دسترسی می یافتند، که بسیار راهی طولانی و مشکل آفرین بود.
س: آیا برای ورود کالا به کشور گمرک بود یا خیر؟
ج: تاریخ تاسیس گمرک در ایران به دوره های پیش و حتی عهد اشکانیان برمی گردد، که تاریخچه گمرک در بحث ما نمی گنجد ولی گمرک نوین که در اختیار دولت بود، بعد از لغو کاپیتولاسیون وضع گردید در اردیبهشت سال ۱۳۰۷ خورشیدی است. اما قبل از آن نیز امیتاز گمرک در اختیار خارجی ها بود. بطورکلی قاچاق از پدیده های مهم این دوران بود که در اثر مشکلات آن زمان بطور گسترده صورت می گرفت.
س: چرا قاچاق بوجود آمد؟
ج: پس از بوجود آمدن گمرک بطور رسمی در بنادر ایران، ماموران نسبت به بازرگانان و تجار احجاف فراوان کرده و از قانون تخطی می کردند. بنابراین تجار با توجه به آشنائی لنج داران با منطقه روی به سوی قاچاق آوردند. گسترش قاچاق باعث ورشکستگی تجار و بازرگانانی بود که از طریق گمرک و از راه قانونی با پرداخت ۵ الی ۱۰ درصد ارزش کالا به بنادر کالا وارد می کردند.
س: سخن پایانی؟
ج: بدین روال، مشکلاتی که از اواخر دوره قاجاریه در منطقه رخ داد تا دولت پهلوی اول ادامه یافت و رونق و آبادی از بنادر عباس، لنگه و غیره رخت بربست و شعاع ترکش آن نیز به پس کرانه ها یعنی اوز و تمام لارستان نیز رسید. جمعیت در این مناطق نقصان یافت. وقتی اقتصاد نباشد، بقیه چیزها هم کمرنگ می شود.
گزارشگران: حمیرا نامدار و مریم سمیعی
اطلاعات جالبی بود و یک توصیه به حبرنگاران دارم که بجای اینکه در انتهای هر سوال بگویند ## بگویید## . بهتر از کلمه # توصیح دهید # استفاده شود که محترمانه تر از # بگویید # میباشد